ผู้บริหาร โค้ชกีฬา ครูในชั้นเรียน ผู้นำกิจกรรม ผู้ปกครอง ล้วนแล้วแต่มีสิ่งหนึ่งที่เหมือนกัน คือ การเป็นผู้นำ เพียงแต่ว่าเรามีภาวะผู็นำเพียงแค่ไหน และ จะพัฒนาต่อไปได้อย่างไร คำถามนี้ เป็นสิ่งที่เราทุกคนก็คงอยากรู้เช่นเดียวกัน นั่นจึงเป็นที่มาของการพัฒนาแนวคิดเรื่อง 5 ระดับแห่งภาวะผู้นำ (The 5 Levels of Leadership) เพื่อช่วยให้ผู้นำได้เข้าใจ และ เพิ่มประสิทธิผลแห่งภาวะผู้นำ การทราบภาพรวมของเรื่องนี้จะช่วยย้ำเตือนให้เรายังคงอยู่บนทางแห่งผู้นำ ดังมีรายละเอียด ดังต่อไปนี้
THE 5 LEVELS OF LEADERSHIP
1 ) Position – Right
เมื่อเราเป็นผู้นำตามตำแหน่ง และ ใช้การนำด้วยอำนาจ (Authority) เขาจะสนใจทำตามเรา เพราะเขาจำเป็นต้องทำ (People follow because of they have to) เป็นขั้นต่ำสุดของภาวะผู้นำ เป็นขั้นเริ่มต้น ถ้าเราเป็นผู้นำเพียงเพราะตำแหน่ง ไม่มีความสามารถหรือความพยายามที่จะบรรลุผลสำเร็จใดๆ นอกจากเพียงการใช้อำนาจขู่ให้กลัว หรือ จ่ายเงินจ่างให้ทำ ภาวะผู้นำในระดับนี้จะทำงานได้ยากกับทีมงานที่เป็นอาสาสมัคร เพราะว่าอาสาสมัครจะทำงานเพียงแค่ที่เขาต้องการจะทำเท่านั้น แต่ข่าวดีก็ คือ มันคือโอกาสที่จะทำให้เราเติบโตอย่างผู้นำ เมื่อใช้เวลาในการเรียนรู้ นำพาตัวเอง ผ่านการจัดลำดับความสำคัญ มีวินัยในตนเอง ซึ่งจะทำให้เราพร้อมที่ก้าวสู่การมีภาวะผู้นำในระดับต่อไป
2 ) Permission – Relationship
เมื่อเราเป็นผู้นำที่มีความสัมพันธ์ที่ดี มีการสื่อสารที่ดี ได้รับความไว้วางใจ เขาจะทำตามเรา เพราะว่าเขาสนใจที่จะทำ (People follow because of they want to) หรือ พูดอีกอย่างหนึ่งได้ว่าเขาอนุญาติให้เราเป็นผู้นำพวกเขาได้ การก้าวสู่ขั้นนี้ เราต้องรู้จักทีมงานของเราและเชื่อมโยงกับพวกเขาได้ เราไม่สามารถนำโดยปราศจากผู้อื่น จึงจำเป็นต้องเรียนรู้ที่จะชอบผู้คน เมื่อเราชอบเขา เราก็จะเห็นคุณค่าของเขา อิทธิพลเชิงบวก (Positive Influence) จึงเกิดขึ้น ความไว้วางใจก็จะมากขึ้น ความเคารพก็จะตามมา สภาพแวดล้อมก็จะเกื้อหนุนไม่ว่าจะอยู่ที่ไหน ทำอะไรอยู่ ภาวะผู้นำระดับนี้มีความมั่นคง และ ความสัมพันธ์ที่ยั่งยืนช่วยสร้างพื้นฐานสู่ภาวะผู้นำในระดับต่อไป
3 ) Production – Results
เมื่อเราเป็นผู้นำที่มุ่งเน้นผลลัพธ์ นำคนให้บรรลุวัตถุประสงค์ เขาจะทำตามเรา เพราะเราเคยสร้างความสำเร็จให้กับองค์กร (People follow because of what you have done for the organization) ภาวะผู้นำในระดับนี้ รู้ว่าจะกระตุ้นทีมงานอย่างไร เพื่อให้เกิดการบรรลุเป้าหมาย อาศัยการสร้างผลสำเร็จเพื่อเบิกทางสู่การสร้างอิทธิพลและความน่าเชื่อถือให้กับตัวเอง เขาทำตามเรามากกว่าเหตุผลเพียงแค่ด้านความสำพันธ์ แต่ตามเราเพราะติดตามความสำเร็จของเราด้วย ภาวะผู้นำระดับนี้ เราจะกลายเป็นผู้นำการเปลี่ยนแปลง (Change Agent) ได้แล้ว ส่งผลที่ดีต่องาน เป็นขวัญกำลังใจที่ดี เพิ่มผลกำไร ลดการลาออกของทีมงาน และ บรรลุเป้าหมายได้สำเร็จ ยิ่งผลิตความสำเร็จมาก ก็ยิ่งสามารถเผชิญปัญหาได้มากขึ้น การนำและการมีอิทธิพลก็จะกลายเป็นความสนุก เพราะว่าเมื่อทุกคนเคลื่อนที่ไปข้างหน้าพร้อมกัน ประสิทธิผลของทีมก็ถูกยกระดับขึ้นเช่นกัน ภาวะผู้นำในระดับที่ 3 นี้ ยังคงจำเป็นต้องสร้างภาวะผู้นำในระดับที่ 2 ให้เกิดขึ้นอยู่ด้วย คือ สร้างความสำเร็จให้เป็นที่ประจักษ์ และ สร้างความสัมพันธ์ที่ดี จากนี้ก็พร้อมที่จะยกระดับสู่ภาวะผู้นำขั้นต่อไปได้
4 ) People Development – Reproduction
เมื่อเราเป็นผู้นำที่สร้างผู้นำ สามารถพัฒนาทีมงานให้กลายเป็นผู้นำ เขาจะทำตามเรา เพราะเราเคยสร้างความสำเร็จให้กับเขา (People follow because of what you have done for them) ภาวะผู้นำระดับนี้ ช่วยให้ทีมงานเกิดการเติบโต เหตุผลง่ายๆ ก็คือ เมื่อมีผู้นำมากขึ้น จำนวนของภาระกิจที่บรรลุผลสำเร็จก็ย่อมมากขึ้น จากผลลัพธ์นี้ ทีมงานก็จะทำตามเราเพราะว่าเราได้เคยทำให้พวกเขาประสบความสำเร็จ ในการทำให้ทีมงานเกิดการพัฒนา เราก็จะเป็นต้องพัฒนาตัวเองอย่างต่อเนื่อง เมื่อยาวนานเพียงพอ เราก็จะได้รับรางวัลเป็นภาวะผู้นำในขั้นต่อไป
5 ) Pinnacle – Respect
เมื่อเราเป็นผู้นำที่มีบารมี ได้รับความเคารพ เพราะสร้างโอกาสให้ผู้คน เขาจะทำตามในสิ่งที่เราเป็น และ สิ่งที่เรานำเสนอ (People follow because of who you are and what you represent) เป็นความท้าทายที่จะเกิดภาวะผู้นำในขั้นนี้ได้ มันต้องอาศัยการความมุ่งมั่นตั้งใจที่ยาวนาน เราไม่สามารถที่จะบรรลุภาวะผู้นำในขั้นนี้ได้ หากปราศจากความมุ่งมั่นเพื่อผู้อื่น แต่ถ้าเรายังคงพัฒนาผู้อื่น สร้างคนอื่นให้กลายเป็นผู้นำ ในที่สุดเราก็จะบรรลุถึงภาวะผู้นำในขั้นสูงสุดนี้ได้ การให้พันธสัญญาที่จะกลายเป็นผู้นำขั้นสูงสุดนั้นยิ่งใหญ่มาก แต่มันก็คุ้มค่า เราจะสร้างโอกาสที่ผู้นำอื่นไม่ได้ทำ สิ่งที่เราทำจะกลายเป็นตำนาน ทีมงานจะทำตามเราเพราะเราเป็น และ ในสิ่งที่เรานำเสนอ ภาวะผู้นำขั้นนี้มีบารมีแผ่กว้างไปมากกว่าตำแหน่ง และ องค์กรที่ดำรงอยู่
อ่านเพิ่มเติมเรื่องภาวะผู้นำ ในบทความเรื่อง The 9 ESSENCES FOR NEW EXECUTIVE
Reference : Maxwell, J.C., 2011, The Five Levels of Leadership – Proven steps to Maximize your Potential, New York: Centre Street
